<<Արևմտյան Հայաստանը XIX դարի սկզբներին և ռուս-թուրքական պատերազմները>>

 

Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին․

• Արևմտյան Հայաստանը XIX դարի սկզբին, ի՞նչ էլայեթների (նահանգներ) էր բաժանված։

Էրզրում, Ախլացխա, Կարս, Վան, Դիրաբերքիր, Սեբաստիա։

• Նկարագրե՛ք XIX դարի սկզբին Էրզրումի նահանգի դրությունը։

Նահանգի կառավարիչը կրում էր Հայաստանի կառավարչի տիտղոսը,  նա կայսրության արևելյան զորքրի հրամանատարն էր, Էրզրումում ապրում էին շուրջ 40000 հայեր։

• Ովքե՞ր էին <<կեսկեսները>>, որտե՞ղ էին բնակվում նրանք։

“Կեսկեսնռրը” մահմեդանականացված քրիստոնյա հայերն էին, նրանք ապրում էին Համշենում, Բաբերդում, Սպերում, Երզնկայում  և այլուր

• Ինչպիսի՞ կացության մեջ էին ապրում հայերը և մնացյալ քրիստոնեաները Օսմանյան կայսրության տարածքում։

Նրանք երթարկվում էին մշտական ճնշումների, ապրում էին մշտապես ֆիզիկական բնաջնջման վտանգի մթնոլորտում, ոտնահարված էին նրանց ազգային արժանապատուվությունը”

• Նկարագրե՛ք Կիլիկիայի սոցիալ-քաղաքական իրավիճակը XIX դարի սկզբին։

Կիլիկիայում դեռ գործում էր ինքնավարությունը, շուրջ 30գյուղեր 28000 բնակչությամբ իշխանականբ տների գլխավորությամբ գրեթե միշտ հաջողության էին հասնում կառավարությանդեմ մղված ապստամբություններում։

•  Ինչու՞ սկսվեց 1806-1812 թթ․ ռուս-թուրքական պատերազմը։

Ռուսական կառավարությունը ոգևորված Պարսկաստանի դեմ տարած հաղթանակով, որոշում է գրավել Ախալցխաի և Կարսի նահանգները։ 1806թ․ դեկտեմբերին մարտական գործողություններ է սկսում Թուրքիա դեմ։

• Նկարագրե՛ք 1807 թվականի հունիսին տեղի ունեցած ռազմական գործողությունները։

1807թ․ ի հունիսին Փոքր Ղարաքիլիսա գյուղի մոտ տեղի է ունենում ճակատամարտ, որի ընթացքում ռուսական 7-հազարանոց զորքը հաղթանակ է տանում 20-հազարանոց թուրքական զորքի դեմ։

• Նկարագրե՛ք 1810 թվականի նոյեմբերին տեղի ունեցած ռազմական գործողությունները։

1810թ․-ի նոյեմբերի վրացիներ և հայերի  աջակցությամբ ռուսական զորքերը կարողանում են գրավել Ախալցխաի փաշայության զգալի մասը, սակայն Ախալցխան գրավել չի հաջոցվում։

• Ինչպիսի՞ տարածքային ձեռքբերումներ ունեցավ Ռուսաստանը 1826 թվականի մայիսի 16-ի հաշտության պայմանագրով։

1812* թ․-ին Բուխարեստում  կնքվում է հաշտության պայմանագիր ըստ որի ռուսները ստանում են Դանուբյան շրջանում Բեսարաբիան։

• Ինչու՞ սկսվեց 1828-29 թթ ռուս-թուրքական պատերազմը։

Քանի որ Ռուսաստանը նպատակ ուներ տիրանալ սևծովյան նեղուցներին՝ Բոսֆորին և դարդանելին, ամրապնդել դիրքերը Բալկաններում և Արևմտյան Հայաստանում։ Այս ամենին խանգարում էր Թուրքիան և 1828թ․ ապրիլին ռուսական զորքերը երկու ճակատով գործողություններ են սկսում իրականացնել Օսմանյան կայսրության  դեմ։

• Նկարագրե՛ք 1828 թվականի հունիսի ռազմական գործողությունները։

Հունիսի23-ին ռուսները գրավում են Կարսը, պաշարում Ախալքալաքի բերդը և հաջորդ օրը գրավում այն։

• Նկարագրե՛ք 1829 թվականի հունիսի ռազմական գործողությունները:

1829թ․ի հունիսի 24-ին Պասկևիչի զորքերը գրավում են Վերին բասենի վարչական կենտրոն  Հասան կալան։Որից հետո ռուսական զորքերը մտնում են Էրզրում, և գրավում են Արևմտյան Հայաստանի մի շարք տարածքներ։

• Ի՞նչ տարածքային ձեռքբերումներ ունեցավ Ռուսաստանը 1829 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ադրիանապոլսում կնքված հաշտնության պայմանագրով։

Ռուսներին է անցնում Փոթի նավահանգիստը, Ախալցխան և Ախալքալաքը։ Իսկ Արևմտյան Հայստանի գրավված տարախծքները ռուսները հանձնում են Օսմանյան կայսրությանը։