Անցած դարերի երգերը Երևանի մասին
1․Էրեբունի-Երևան
Չեմ հավատա, եթե ինչ-որ մեկը ասի, թե չի լսել այս երգը։ Այս երգով ենք մենք մեծանում, մեր մանկության օրերից սկսում ենք սովորել, կատարել ու սիրել այս երգը։
Բառերի հեղինակը մեծափառ Պարույր Սևակն է, երաժշտությանը՝ Էդգար Հովհաննիսյանը։ 2004թվականից երգը համարվում է Երևան քաղաքի օրհներգը։
Երևան դարձած իմ Էրեբունի,
Դու մեր նոր Դվին, մեր նոր Անի:
Մեր փոքրիկ հողի դու մեծ երազանք,
Մեր դարե կարոտ, մեր քարե նազանք:
Երևան դարձա՜ծ իմ Էրեբունի,
Դարեր ես անցել, բայց մնացել ես պատանի:
Քո Մասիս հորով, քո Արաքս մորով,
Մեծանաս դարով, Երևա՜ն:
Մենք արյան կանչեր ունենք մեր սրտում,
Անկատար տենչեր ունենք դեռ շատ:
Մեր կանչն առանց քեզ իզուր կկորչի,
Առանց քեզ մեր տաք տենչն էլ կսառչի:
Երևան դարձա՜ծ իմ Էրեբունի…
Կյանքում ամեն սեր լինում է տարբեր,
Իսկ մենք բոլորս էլ քեզնով արբել:
Տաք է սերը մեր շեկ քարերիդ պես,
Հին է սերը մեր ձիգ դարերիդ պես:
Երևան դարձա՜ծ իմ Էրեբունի…
2․ Առնո Բաբաջանյան – Իմ Երևան
Հռչակավոր կոմպոզիտոր Առնո Բաբաջանյանի այս ստեղծգործությունը մեկն է այն երգերից,, որոնք գիտեմ բելերը, թե՛ մեծ, թե՛ մանուկ։
Խոսք: Վլադիմիր Հարությունյան
Երաժշտություն: Առնո Բաբաջանյան
Այստեղ եմ ծնվել ես, այստեղ մեծացել,
Այս ջուրը խմել սառնորակ,
Հազար ճանապարհ ես դու իմ դեմ բացել,
Իմ լա՜վ, հարազա ՜տ իմ քաղաք։
Քարդ քարիդ եմ շարել,
Քեղ հետ հասակ եմ առել,
Իմ Երևա՛ն,
Քո ամեն շենքի հետ
Ես իմ կյանքն եմ կապել առհավետ։
Քեղ միշտ սիրել եմ, իմ վարդագույն ընկեր,
Քեզնով ապրել եմ, քեղ միշտ երգել,
Դու անխավար լույսի տուն, Երևա՛ն,
Ամեն հայի հույսի տուն, Երևա՛ն։
Սիրում եմ գարունդ փարթամ ու լուսեղ,
Աշունդ՝ ոսկե մի երազ,
Նորքիդ բարդիները նազուկ ու վսեմ,
Զանգվիդ կոհակները փիրուզ։
Քեզ հետ կիսել եմ ես միշտ
Թե՛ խնդություն և թե՛ վիշտ,
Իմ Երևա՛ն,
Քո կանաչ սրտի հետ
Ես իմ սիրտն եմ կապել առհավետ։
Քեղ միշտ սիրել եմ, իմ վարդագույն ընկեր,
Քեզնով ապրել եմ, քեղ միշտ երգել,
Դու անխավար լույսի տուն, Երևա՛ն,
Ամեն հայի հույսի տուն, Երևա՛ն։
3․ Ամեն բացվող առավոտ
Այս երգը հնչում է “Մեր բակը” ֆիլմում, իսկ տեսահոլովակում պատկերված է 90-ականների Երևանը։
4․ Արմեն Դարբինյան – Հե՜յ, ջան, Երևան
Նորից այն երգերից, որ նոստալգիա են արթնացնում ամեն հայի մոտ։
Խոսք՝ Հովհաննես Ղուկասյան
Երաժշտություն՝ Արտեմի Այվազյան
Երևանում տոն է թող բոլորը գան
Օդը հրաշալի է, ջուրն անմահական
Նա մի բուրաստան է վեհ ու ձյունաթափ
Մեր Մասիսների սուրբ վառ հայացքի տակ:
Հե՜յ, ջան, Երևան, մեր մայր օրորան,
Հե՜յ, ջան, հե՜յ, ջան, դու իմ Երևան…
Դու մեր կյանք, մեր բերկրանք, մեր լավ Երևան:
Բոլորիդ կանչում եմ, եկեք Երևան,
Ջուրը անուշիկ է, օդը աննման,
Օտար ափերից դարձիր Հայոց քարավան,
Պանդուխտ եղբայրներ, եկեք Հայաստան:
Չի ապրել կյանքում ով գեթ իմ երազում,
Չի տեսել աստղերն ու մեր ծաղկունքը ծով,
Իսկ մեր աղջիկները սերն է իմ վկա
Ով նրանց տեսնում է էլ հանգիստ չկա:
Նոր կյանքը ծաղկել է գարնան դաշտերում,
Սևանի ջրերը հույսեր են բերում,
Շենքերի թևերը հասան Մասիս սար,
Աղջիկների սերը սարին հավասար:
5․ Ֆորշ – Զբոսանք Երևանով
Ֆորշի երգապնակը լիքն է Երևանը գովերգող երգերով։ Բոլորն էլ հրաշալիորեն նկարագրող մեր մայրաքաղաքի գեղեցկությունը։
6․Ֆորշ -Երևանը մենք ենք
6․ Թաթա Սիմոնյան – Երևանս
Հյուսեմ թելով երազներիս,
Թե օրորվեմ քամիներից’
Վաղուց անցած հին օրերիս:
Թե փողցից փողոց անցնեմ,
Մտնեմ երգով սարքած այգիս
Կամել մեր տուն գնամ ու դուրս նայեմ’
Քեզ կտեսնեմ պատուհանից:
Երևանս, Երևանս,
Անգին քարս, անգին քարե վարդս,
Երևանս, Երևանս, Երևանս…
Ինչքան ասես թափառել եմ
Երկնքիդ տակ, Երևանս:
Եթե կյանքի ճամփաներով
Ես հեռանամ իմ քաղաքից,
Եթե օտար քմին տանի ինձ
Հարազատ իմ ափերից,
Եթե սուզվեմ օտար նավով
Ալիքներում օտար ծովի,
Հետ պիտի գամ թեկուզ անցած դարից
Ես կարոտից իմ քաղաքի:
Անցած սերս, անցած սիրո երգս,
Երևանս, Երևանս, Երևանս…
Անդարձ կորավ մանկությունս
Քո թաղեր
7․Ռուբեն Հախվերդյան-Սա Երևանն է
Խաղաղեցնող, ուրախ ժպիտ պարգևող երգ։
Ինչ զով գիշեր է,մեկն ինձ հիշել է,
Նա ինձ հուշել է անհիշերլին
Նա է իմ հույսը, անտարակույսը,
Նա է իմ լույսը մութ գիշերին
Նա ով եկել էր կյանքս բեկել եր,
Բախտս թեքել էր ինքն իր բախտին
Բայց արթեն ուշ է, հուշը մշուշ է
Սերը քնքուշ էր կեսգիշերին
Ներս արի, ներս արի, ինչես կանգնել,
Ինչես հիմար ժպիտով քարացել,
Սա Երևանն է, այստեղ դու տանն ես
ՈՒր քեզ սպասում են դեռ կեսգիշերին
ՈՒր կամ սիրում են, կամ թունդ հայհոյում են,
Կամ հիշեցնում են անհիշելին
Ներս արի, ներս արի, ինչես կանգնել,
Ինչես հիմար ժպիտով քարացել,
Սա քո պողոցն է կյանքի դպրոցն է
ՈՒր քեզ հիշում են դեր չեն մոռացել
Ինչ զով գիշեր է,
Մեկն ինձ հիշել է,
Նա ինձ հուշել է անհիշերլին
Բայց արդեն ուշ է, հուշը մշուշ է
Սերը քնքուշ էր կեսգիշերին….
8․ Արմեն Դարբինյան-Գարուն Երևան
Այս երգը ոչ այլ ինչ է, քան Երևանի գովքը։
Երաժշտություն՝ Արամ Խաչատրյանի
9․ Ալեքսանդր Աճեմյան- Իրիկնային Երևան
Երաժշտություն՝ Ալեքսանդր Աճեմյանի
Հասանք քսանմեկերորդ դար, հետաքրքիր է ինչպես են երգելու նորագույն ժամանակների արտիստները Երևանի փառքը։
Արդեն քանի տարի է Երևանի տոնին ընդառաջ գրվում և կատարվում են երգեր։ Այդ երգերը Երևանի գեղեցկությունը, շքեղությունը պատմող երգեր են, առաջին վեցը երգը հենց դրանք են, իսկ ինչ է հետո դեռ կտեսնենք։
1․ Իմ սրտի մայրաքաղաք
2․Իմ սրտի ուղեկից – Էրեբունի-Երևան 2795
3․Երևան` իմ տուն
Խոսք՝ Ավետ Բարսեղյանի
Երաժշտություն՝ Մանե Հակոբյանի
4․Իմ ջերմ ու բարի քաղաք
Խոսք՝ Ավետ Բարսեղյանի
Երաժշտություն/գործիքավորում՝ Արա Թորոսյանի
5․Երևան՝ Արևի քաղաք
6․Երևան՝ սիրո քաղաք
Երաժշտություն՝ Արա Թորոսյան
Խոսք՝ Ավետ Բարսեղյան
Ուր էլ գնամ,որտեղ էլ որ լինեմ ես,
Դու ես իմ մայր քաղաքը ժպտերես,
Սիրտս մի տուն,որտեղ որ լոկ հավետ ինձ հետ ես,
Ես կթերթեմ սիրով իմ ջերմ հուշերը:
Սիրում եմ քո լուսե գիշերը:
Սեր է,որ մեզ կանչում է զբոսնելու:
Թե հյուրերին, թե քո գրկում ապրողներին
Միշտ գրկաբաց հավերժ սիրահարված:
Կրկներգ-Երևան, աշխարհում չկա քեզ նման,
Քո բարի սրտով անսահման
Դու միշտ մեր կողքին ես,
Իմ Երևան, աշխարհում չկա քեզ նման,
Անհավանական ջերմ ու տաք
Սիրո քաղաք, իմ Երևան:
Քոնն է մեծ սիրտը, ուր այսօր մեծ տոն է,
Շունչ ես այնքան ազատ ու հարազատ,
Ոչ մի քաղաք չունի քո համն ու հոտը,
Մոտ ես, մեր սրտի մոտ արև ես ու կարոտ:
Կրկներգ-Երևան,աշխարհում չկա քեզ նման,
Քո բարի սրտով անսահման
Դու միշտ մեր կողքին ես,
Իմ Երևան,աշխարհում չկա քեզ նման,
Անհավանական ջերմ ու տաք
Սիրո քաղաք,իմ Երևան:
Այս երգերի մեջ մի տեսակ սառնություն կա, կարծես ռոբոտի աշխատանք լինի, այս երգերը կարելի է լսել լոկ մեկ անգամ, երկրոդ անգամ չի ստացվում։
Գևորգ Էմինի բանաստեղծությունը երգ դարձած, ինչ-որ տեղ հաջողված կատարում, ինչ-որ տեղ մի բան պակասում է։
8․FairWind – Երևան (Yerevan)
Ռոք-բենդի երգը նվիրված Երևանին, երգը նկարագրում է այն իրավիճակը, երբ անձը ուզում է մեկնել Հայաստանից այլ երկրում ապագա կառուցելու նպատակով, սակայն երգում ասվում է, որ, “Երևանն է քո տունը, այստեղ է քո պատմությունը”։ Երգի մեջ ինձ վանում է միայն այն փաստը, որ այն կատարվում է գռեհիկ խոսակցական լեզվով, այսպես ասած՝ ժառգոնով։
Ձեր շենքի տանիքի եզրին կանգնած
Նայում ես քաղաքին հայացքով սիրահարված
Հրաժեշտի մտքերը մատներ են
Որ սեղմում են քո կոկորդը։
Գլխիդ մեջի միակ որդը
Չի գտնում իր տեղը քո ուղեղում
Մի հատ էլ ծխեցիր, երկրորդն ես կպցնում
Կուտակված հարցերի քանակը․․․ քոռ դանակ ա
Ուզում ես գոռաս, բայց բերանդ փակ ա
Շնչում ես սառը օդը, քաղաքիդ հոտը
Արդեն խեղդում ա կարոտը, բայց դեռ ստեղ ես,
Հետ ճանապարհ չկա ու կամուրջներն են այրված
Գիտես, որ սենց սխալ ա, բայց ասում ես թքած
Էս ա քո տունը, քո պատմությունը
Ուր հարազատ է ամեն մի քար
Երևանյան տրամադրությունը
Մաժոր մինոր խառնված են իրար
Քաղցր հուշերը չեն կշտացնում, իսկ ներկան դառն ա
Մանկական երազները իրական չեն դառնա։ Խառն ա
Ամեն ինչ օդում կախ ա, մեջդ վախ կա
Ու մի փոքր հույս, որ կարաս փոխես, սկսես
Մի նոր գլուխ քո պատմության գրքում
Ստեղ կարևոր ա, ում համար ես դու գրում
Ձեր շենքի տանիքի եզրին կանգնած
Նայում ես քաղաքին հայացքով սիրահարված
Կարծես ամեն ինչ պատրաստա
Տոմսդ կա, բայց անձնագիրդ դեռ կապուտ ա։ Սուտ ա,
Որ դրսում դրախտ ա, ճամփեքն էլ են հարթ
Նորից սկսելը հեշտ ա, շարունակելն ա բարդ
Էս ա քո տունը, քո պատմությունը
Ուր հարազատ է ամեն մի քար
Երևանյան տրամադրությունը
Մաժոր մինոր խառնված են իրար
9․Տիգրան Մանսուրյան-Երևան
Մեր ժամանակների մեծագույն կոմպոզիտոր ՝ Տիգրան Մանսուրյանի ստեղծագործությունը, որը ստիպում է ամբողջ մարմնովդ սարսուռ անցնել։
Խոսքերը՝ Կարեն Անտաշյանի
Վանից Երևան ապրեց դարուձիգ
Մեր նախնյաց ոգին՝ նոր զարթոնքի հիմք,
Ծաղկեց վառ հույսով մեր երազն անմար՝
Գարուն բերելով նոր կյանքիդ համար։
Ծնվեց երազից մի նոր Երևան,
Մեկ տանիքի տակ՝ մեր բոլորիս տան,
Կանաչ այգիներ, աղբյուրներ վճիտ,
Մարդիկ երջանիկ՝ ունկնդիր կանչիդ։
Քո զով առավոտն ու մեղմ երեկոն,
Ժիր ծիծառների ձայնով երգող տոն,
Ծաղկող քարերի կենդանի քաղաք,
Հյութեղ՝ արևի, բաց սրտի պես տաք։
Հետևիր, հետևիր արևին — արի Երևան,
Երազից ավելի, երազից ավելի — մեծ է սերը տան։
10․REINCARNATION-YEREVAN
Երգ, որը ցույց է տալիս Երևանյան ժամանակակից իրականությունը, այն թե ինչպես են Երևանից խլել նրա առանձնահատկությունը, դարձրել են անգույն, անշունչ, անհոգի․․․
Երկար ճանապարհ ես անցել, շատերը եկել ու գնացել են
Քեզ փորձել են ծախել, քո համար կռվել, միշտ պայքարել, քեզնով ապրել են
Գիտեմ` հիմա շատ զայրացած ես, հին գույներդ չկան, գողացված են,
Ինչ որ մեկն էլ քեզ տիրացել է, ու բաժանել ընտանիքի մեջ,
Ուրիշ գույներով քեզ զարդարել են ու անցյալն էլ քո մոռացել են….
Քեզ խոսք եմ տալիս, որ միշտ կսիրեմ քեզ, քո տաք ձեռքերում միշտ կապրեմ ես,
Չեմ հոգնում քեզ երգեր նվիրեմ, ու շնորհակալ եմ ասեմ, որ էստեղ ծնվել եմ,
Քո ջուրը խմել եմ, քեզնով հպարտ եմ, ու հավատա` ես միշտ կողքիդ եմ…
Դու իմ քաղաք Երևան, քեզնով կապրեմ ես,
Դու իմ քաղաք Երևան, խնդրում եմ` չտխրես էլ,
Դու իմ քաղաք Երևան, քեզնով կապրեմ ես,
Դու իմ քաղաք Երևան, խնդրում եմ` չտխրես էլ…
Հիմա քո սրտում ամեն ինչ փոխվել է, իրենց կարճ խելքով նոր շունչ տվել են
Գույներդ փոխվել են, արժեքներդ կորցրել են, շատերը սիրել, բայց հեռացել են,
Ու հավատա` քեզ հիշում են, կարոտում են, ու միշտ սպասում են,
Հավատում եմ կլինես ինչպես առաջ, փողոցում` մարդիկ իրար ընդառաջ,
Երբ քայլում էին, ու անկեղծ սիրում էին, ու հարգում էին, հավատում էին ու միշտ ժպտում էին: Հավատում եմ հետ կգան նրանք, ովքեր հեռացան, բայց քո մասին չմոռացան
Ծերացան, տեսան ինչ եղավ, զարմացան, զայրացան, հեռացան, ծերացան…
Տեսան ինչ եղավ, զարմացան, զայրացան, հեռացան….
Անի Բարսեղյան 